روان‌شناختی و درونی
۱. تنهایی روانی در دنیایی پر از صدا
دینو، نه با جامعه درگیر است و نه با انقلاب. او با درون خالی خود در نبرد است. تنهایی‌اش، از نوعی بی‌معنایی درونی سرچشمه می‌گیرد. او نقاش است، اما رنگ برایش بی‌مفهوم شده. نه دلبسته خانواده است، نه مشتاق آینده. زندگی‌اش در هاله‌ای از پوچی و سکوت فرو رفته. موراویا، این خلسه روانی را با جملاتی سرد و موج‌دار می‌نویسد. تنهایی، صدای پس‌زمینه تمام صحنه‌هاست.

۲. سسیلیا، بازتاب خواسته‌های سرکوب‌شده
سسیلیا آن‌جاست تا دینو را به زندگی بکشاند، یا شاید هم تا به او نشان دهد زنده نیست. او پرتحرک، جسور و پر از آرزوست. اما نه بی‌نقص، نه بی‌رحم. سسیلیا نیز در دل خود، رنج‌هایی دارد که نمی‌گوید. رابطه‌اش با دینو، مثل آینه‌ای‌ست برای بحران‌های هر دو. نه می‌توانند عاشق بمانند، نه می‌توانند جدا شوند. آن‌ها قربانیان روانی جهانی در حال سقوط‌اند.

۳. گریز به سیاست، گریز از معنا
شخصیت‌های دیگر، یا به سیاست پناه می‌برند یا به لذت. انگار سیاست برایشان بدل به معنا شده. اما موراویا نشان می‌دهد که این هم نوعی فرار است. مردانی که از کمونیسم، فاشیسم یا آرمان حرف می‌زنند، همگی زخمی‌اند. سیاست، جای زخم‌ها را پر می‌کند، نه واقعیت را. دینو اما حتی از این فرار هم بی‌نصیب است. او فقط تماشاگر است، و همین دردناک‌ترش می‌کند.

۴. گفتگوها، محل تنش‌های ناپیدا
در رمان، گفتگوها کم‌جان نیستند، بلکه میدان جنگ‌اند. شخصیت‌ها مدام به هم تنه می‌زنند، اما زیر لایه‌های آرام. واژه‌ها معنا ندارند، بلکه پنهان می‌کنند. سکوت‌ها، مهم‌تر از کلمات‌اند. دینو نمی‌فهمد یا نمی‌خواهد بفهمد. سسیلیا فریاد نمی‌زند، اما خشمگین است. مکالمه‌ها، بیشتر شبیه اعتراف‌نامه‌اند. جایی که شخصیت‌ها بدون اینکه بخواهند، خود را لو می‌دهند.

۵. ساختار و روایت
رمان خطی نیست، بلکه پر از بازگشت‌های ذهنی و تحلیل‌های درونی‌ست. گاه در یک صفحه، چند بار زمان و دیدگاه تغییر می‌کند. موراویا مخاطب را وادار می‌کند دنبال کند، حوصله کند، و بفهمد. روایت با اینکه آرام است، اما همیشه ناپایدار است. گویی ذهن راوی روی سطحی لرزان حرکت می‌کند. ساختار، انعکاسی‌ست از تزلزل شخصیت اصلی.

۶. پایان، مثل خود زندگی
رمان به نقطه پایان نمی‌رسد، بلکه به نقطه رهاشدن می‌رسد. سسیلیا دیگر نیست، دینو دیگر نمی‌جنگد. هر دو مثل بخشی از خاطره محو می‌شوند. پایان، بی‌تکلف و بی‌فروغ است. درست مثل بیشتر اتفاقات زندگی. اما تأثیرش باقی می‌ماند. دینو، اندکی از سکوت ذهنی‌اش عبور کرده است. شاید آماده است تا دوباره رنگی را بفهمد، یا شاید نه.